Бу үөрэх сылыгар биһиги Сэбиэскэй Сойуус Геройа Алексей Афанасьевич Миронов аатын сүгэр Мастаах оскуолата СӨ Үүнэр Көлүөнэлэр тус сыаллаах пуондалара тэрийбит «Эко Шаг» диэн экологическай бырайыактар күрэхтэригэр кыттан грант ылбыппыт. Ол чэрчитинэн араас тэрээһиннэрбитин саҕалаабыппыт. Саас бастакы экспедициябытыгар баран кэлбиппит уонна бу соторутааҕыта сайыҥҥы үс күннээх Мастаах күөлгэ экспедициябытын түмүктээтибит.
Балаҕаччыттан 15 көс ыраах сытар, өрөспүүбүлүкэҕэ айылҕаны харыстыыр «Саха сирин бэлиэ ытык сирдэрэ» диэн бырагыраамаҕа 1994 сыллаахтан киирбит Мастаах күөлбүтүн үс күн устата чинчийэн көрдүбүт. Дьокуускай куораттан «Эйгэ» экологическай сырдатыы киинин салайааччыта Дмитриева Валентина Иннокентьевна кэлэн эспедициябытын иилээн ыытта.
Бу күөлү 2012 сыллаахха экологтар кэлэн чинчийэн көрбүттэр эбит, ол үлэлэрин кытары билиҥҥи чинчийиибитин тэҥнээн көрүөхпүт. Урукку сайылык дьиэлэригэр хоно сытан күөл гидрологическай чинчийиитин ыыттыбыт. Ол эбэтэр күөл билиҥҥи туруга хайдаҕын лабораторнай анаалыһынан быһаардыбыт. Манна биһиги күөл киэҥин-куоҥун, дириҥин мээрэйдээтибит. Уу аннын үөрэтэн, ханнык хамсыыр харамайдар баалларын, аныгы технологиянан лабораторнай үлэ ыытан уу химическай састаабын үөрэттибит.
Үөрэнээччилэр олус туһалаахтык, элбэҕи билэн-көрөн, элбэх саҥаны арыйан кэллибит. Кэлэр үөрэх дьылыгар бу чинчийбит матырыйаалларбытынан элбэх бырайыактары, научнай үлэлэри оҥорорго бэлэммит. Күөл тулатын айылҕатын, үүнээйитин хаартыскаҕа түһэрдибит. Ол онон Мастаах күөл тула үүнэр үүнээйилэр диэн фотооткрыткалары оҥоруохпут.
Кристина Яковлева,
Мастаах орто оскуолатын 10 кылааһын үөрэнээччитэ.
Хаартыскаҕа түһэрдэ Наталья Александрова.