Улуус дьаһалтатын ааспыт сыллааҕы үлэтин отчуотун туруорар улуус баһылыгын бастакы солбуйааччы Иван Евсеев салайааччылаах иккис бөлөх тохсунньу 21 күнүгэр Тылгыны нэһилиэгин олохтоохторун кытта көрсүһэр мунньаҕа…Кэпсэтии.
Урут бааһынай, билигин кэтэх хаһаайыстыбалаах Виктор Филиппов сүөһү иитиитин өйөөһүҥҥэ санаатын этэр:
— Ынах сүөһү төбөтүгэр көрүллэр субсидия харчытын утарабын. Итинэн сүөһүбүтүн эһэн эрэбит, сайын дьон ынахтарын тарбыйахтарын кытта ыытан кэбиһэллэр. Үүт харчытын эбэн биэриэххэ, кэтэхтэри урбаанньыттарга сыһыаран үүт тутарга былааннаабыт ордук дии саныыбын. Үүт былаанын элбэтиэххэ, биир ынахха 1,5 т эрэ көрүллэр, 2 т тиэрдибит диэн баҕа санаалаахпын.
Оччоҕуна үүт бородууксуйата элбиэ этэ, «Сыа Бүлүү» астыыр-үөллүүр кэпэрэтиип хаачыстыбалаах үрүҥ аһы оҥорор.
Улуус баһылыгын бастакы солбуйааччы Иван Евсеев:
— 2022 сыллаахтан ынах сүөһү төбөтүгэр 35 тыһ солк. суумалаах төлөбүр оҥоруута саҕаламмыта, 2023 сыллаахха 37 тыһ. солк., 2024 сылга 39 тыһ. солк. үрдэтиллэн бэриллибитэ.
2022 сыллаахха ити боппуруоһу утарбыппын эппитим. Биир курдук, хаһаайыстыбалаах киһиэхэ талар кыах бэриллиэхтээх этэ. Ынаҕын ыан үүтүн бэйэтэ атыылыыр киһиэхэ сүөһү төбөтүгэр субсидия харчыта барыстаах. Үүтү урут да туттарбатаҕа, билигин да туттарбат.
Үүт туттарар дьоҥҥо үс сыллааҕыта үүттэрин 50 солк. туппуттара буоллар, дьон салгыы туттаран барыа этэ. Иккиһинэн, субсидияны ылар киһи 300-400 л үүтү туттарбытын кэннэ төбө харчытын ылыахтаах диэн этии киллэрэн турабыт.
Ити этиилэрбитин министиэристибэ ылымматаҕа. Быйылгыттан үбүлээһини улуус быһаарар буолла. Эмиэ урукку туруорсуубутун хатылыыбын: ынах сүөһү төбөтүгэр көрүллэр үбүлээһин суох буолуо суохтаах, биһиги үүт тутуутугар, оҥорон таһаарыыны элбэтиигэ болҕомто ууруохтаахпыт.
Отчуоттуур мунньах кэннэ Виктор Филипповтан кэпсэппит боппуруоһа хайдах быһаарыллыбытын туһунан санаатын иһиттибит. Кини бу курдук түмүктээтэ:
— Үчүгэй кэпсэтии таҕыста, Иван Иванович барытын быһааран биэрдэ. Биир лиитирэ үүт тутуллар сыаната 70-75 солк. туруоҕа диэбитин кыра соҕус дии санаатым, 80-85 солк. эбитэ буоллар. Оччоҕуна «Сыа Бүлүү» кэпэрэтиип соҕотуопкалыыр сыанатын кытта мөһөөк буолуо этэ.
Ынах сүөһү төбөтүгэр субсидияларын биэрдиннэр, ол эрэн, үүттэрин 30 солк. тутар курдук усулуобуйа оҥоһуллара буоллар. Оччоҕуна эрэ үрүҥ аспытын, арыыбытын элбэтэр кыахтаахпыт.
Күһүн буолла даҕаны билигин тыа сиригэр арыы көрдөөһүнэ саҕаланар. «Арыылаах буоллаххына, атыылаа эрэ» диэн кэпсэтии үгүс. Нэһилиэк хаһаайыстыбалара барыта үүт туттардахтарына бэйэлэрин арыынан хааччынар кыахтаныахтара, «Сыа Бүлүү» кэпэрэтиип улууһу хааччыйыа этэ.
Сүөһү төбөтүгэр субсидия көрүллүөҕүттэн тыа сиригэр үрүҥ ас аҕыйаата. Урут күҥҥэ 1 т үүтү тутааччылар, ааспыт сайын күннэтэ 250 л туттардыбыт. Нэһилиэктэн 5-6 эрэ киһи үүт туттарар. Сайын ынахтары киһи аһына көрөөхтүүр…
Бэйэ дьарыктаах (самозанятай) буолартан киһи куттаныа суохтаах. Судургу соҕус, олох үчүгэй да диэххэ сөп, отчуот суох, харчы кэлэн түспүтүттэн бырагыраама 6 % нолуогу суоттаабытын ыытаҕын. Былырыын өссө бонуһун кытта 4 % этэ.
Мин санаабар, үчүгэй мунньах буолан ааста. Тыа хаһаайыстыбатыгар сөптөөх быһаарыылары иһиттибит.
Николай Куприянов.