Бүлүүгэ бастакы норуот библиотеката төрүттэммитэ 125 сылын туолара аҕыйах күн хаалла. Кырдьаҕас куорат библиотеката саҥа тупсаҕай оҥоһуулаах дьиэҕэ көспүтэ быйыл иккис сыла буолла. Ол курдук 2021 сыл ыам ыйын 25 күнүгэр Бүлүүгэ өрөспүүбүлүкэҕэ бастакы Ыччат библиотеката арыллыбыта. Улуус ыччатыгар, атын да дьоҥҥо-сэргэҕэ айар-тутар дьоҕурдарын, билиилэрин-көрүүлэрин сайыннарар, кэҥэтэр сөптөөх усулуобуйа тэриллибитэ.
Бүлүү библиотекатын историятын сэгэттэххэ, маннык: Өктөөп революциятын иннинээҕи кэмнэргэ Саха уобалаһын Бүлүү уокуругун киинэ буолан турар кыракый куоракка култуура ханнык да тэрилтэтэ суоҕа. Биирдиилээн үөрэхтээх уонна кэлии дьон эрэ чааһынай библиотекалаахтара. 1897 сыл тохсунньу 18 күнүгэр арыллыбыт төлөбүрэ суох библиотека хаһаах оскуолатын биир кыараҕас хоһугар үлэлиирэ. Баара–суоҕа икки ыскааптааҕа. Судаарыстыбаттан үбүлэммэт библиотекаҕа саҥа кинигэлэри атыылаһыы биирдиилээн дьонтон киирэр сиэртибэ эрэ харчытыгар кыаллара.
Норуот күүһүнэн тэриллибит бастакы библиотека биллэн турар, элбэх ыарахаттары көрсүбүтэ. Кэлин Сэбиэскэй былаас олохтонон, библиотека куорат бюджетыттан үбүлэнэр бэрээдэгэ олохтонон кыра да буоллар үбүнэн-харчынан тиһигин быспакка хааччыллар буолбута. 1920 сылтан библиотека дьыалатынан норуот үөрэҕириитин уокуруктааҕы салаата дьарыктанар буолбута. Сылтан сыл ахсаан өттүнэн библиотекалар сыыйа элбээн испиттэрэ. Бастакы библиотека уокурук 11 библиотекатын хабар киин библиотеканан буолбута. Ити сыл сэтинньитигэр кини В.И.Ленин аатынан коллектор –библиотека диэн ааттаммыта.
Сэрии кэмигэр библиотека олохтоох музей тоҥ хаһаа дьиэтигэр икки хоһу ылан олорбута. Кинилэр үлэлэригэр оччотооҕу элбэх итэҕэс-быһаҕас, кыайан быһаарыллыбат боппуруостар, араас ыарахаттар тахса тураллара.
Эйэлээх кэмҥэ 1950 сылтан саҕалаан библиотека үлэтэ биллэ тупсубута. Фонда кэҥээбитэ, сааһыламмыта, бастакы ааҕар саала, тустаах тэриллэр баар буолбуттара. Тэрилтэ улаатан үлэһит ахсаана эбиллибитэ. Бастакы анал үөрэхтээх дьон кэлэн үлэ саҥалыы салаллыбыта. Киин библиотека 1978 сыллаахха куорат ортотугар турар оччолорго дьэ киэҥ-куоҥ дьиэҕэ көспүтэ. Элбэх эдэр специалистар кэлэн үлэ хайысхалара сайдан, сэргэх тэрээһиннэр ыытыллан барбыттара. Тэрилтэ олох сайдыытыгар эппиэттиир араас техническэй средстволарынан хааччыллан испитэ.
Сыл хонук аастаҕын аайытын бу дьиэ эмиэ эргэрэн, кыараан, эбиитин саас ууга баран, кыһын тымныытынан хаарыйан үлэлииргэ ыарахан этэ.
Баар кыһалҕаны улуус салалтата өйдөөн, быһаччы үбүлээн киин библиотека 2021 сыллаахха хаарбах дьиэттэн саҥа киэҥ-куоҥ, аныгылыы оҥоһуулаах икки этээстээх таас дьиэҕэ киирбитэ. 2022 сыллаахха библиотека модельнай библиотека статуһун ылар иһин куонкуруска кыайан, өрөспүүбүлүкэттэн 1 мөл. 300 тыһ.солк. үбүлээһини ситиспитэ. Бу харчы саҥа оборудование атыылаһыытыгар, медиа-киин арыллыытыгар туһуламмыта.
Күн бүгүн биир дойдулаахпыт народнай поэт Иван Михайлович Гоголев-Кындыл аатын сүгэр кииннэммит библиотечнай ситим улуус үрдүнэн уопсайа 23 филиаллаах, 60 үлэһиттээх улахан тэрилтэ буола үүннэ.
Онтон киин библиотека куорат биир саамай тупсаҕай оҥоһуулаах кэрэхсэнэр миэстэтэ. Кини күннэтэ ыытар айымньылаах үлэтинэн 2022 сыл ахсынньытыгар Саха Өрөспүүбүлүкэтин култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министиэристибэтин иһинэн «Муниципальнай модельнай библиотека» статуһун ылбыта. Манна ааҕааччыга эргиччи бэртээхэй усулуобуйа тэрилиннэ: интэриэстэринэн араас зоналар, интернет, доруобуйаларынан хааччахтаах дьоҥҥо анал миэстэ, компьютернай техника, о.д. а. Аны саҥа филиал- өрөспүүбүлүкэҕэ соҕотох «Ыччат библиотеката» арыллан эдэр дьон түмсэн айар-тутар, сайдар кыахтанна.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин баһылыга Айсен Сергеевич Николаев Бүлүү улууһугар кэлэ сылдьан Ыччат библиотекатын таһымын үрдүктүк сыаналаабыта. “Билиҥҥи ыччат аахпат диэн – сыыһа өйдөбүл. Ыччат ааҕыыга интэриэһин биһиги саҥа ньымаларынан өйүөхтээхпит, салайан биэриэхтээхпит. Бу саҥа библиотека курдук уопсастыбаннай эйгэ – биир саамай көдьүүстээх ньыма буолар”, — диэн Айсен Сергеевич тоһоҕолоон бэлиэтээбитэ.
Ыарахаттартан чаҕыйбакка үйэлэри уҥуордаан кэлбит библиотека, өрөспүүбүлүкэ сайдыытын кытта бииргэ хаамсан, саҥа тыын ылан, Бүлүү дьонун-сэргэтин билиигэ-көрүүгэ, үрдүккэ угуйа сырдык кэскили түстүүр.
Луиза Кононова, киин библиотека кыраайы үөрэтиигэ кылаабынай бибилитиэкэрэ.