Ааспыт өрөбүллэргэ Бүлүү улууһун Арыылаах нэһилиэгин Иван Евсеев аатынан спортивнай саалатыгар Иван Евсеев бирииһигэр мас тардыһыытыгар быйыл кыһын бастакы улахан «А» таһымнаах өрөспүүбүлүкэттэҕи күрэхтэһии тэрилиннэ.
Турнир үөрүүлээх арыллыытыгар Арыылаах нэһилиэгин баһылыга Афанасий Тимофеев нэһилиэк Сэбиэтин уурааҕынан спортивнай саалаҕа Иван Евсеев аата иҥэриллэрин туһунан этиитин көрөөччүлэр сэргээн ытыс тыаһынан көрүстүлэр. Иван Евсеев нэһилиэк баһылыгынан үлэлии сылдьан хампалар өр күүппүт спортивнай саалаларын 2015 сыллаахха туттаран үлэҕэ киллэртэрбитэ.
Саха сирин биир уһулуччу дэгиттэр спортсменын, Саха сирин үтүөлээх тириэньэрэ Иван Евсеев спорка ситиһиилэрин билиһиннэрдэххэ, кини саха спордун икки көрүҥэр – хапсаҕайга уонна мас тардыһыыга спорт маастара. Иван Евсеев Саха сирин мас тардыһыытыгар бастакы чемпионатын муҥутуур кыайыылааҕынан буолар, 1992 сыллаахха ыытыллыбыт Саха сирин IV Тыа сирин спортивнай оонньууларын мас тардыһыытын көрүҥэр чемпион үрдүк аатын ылары ситиспитэ. Кини боксаҕа, кикбоксиҥҥа, көҥүл тустууга спорт маастарыгар хандьытаат. Спортиҥҥа эмиэ биллэр-көстөр ситиһиилэрдээх, Арассыыйа 2011 сыллааҕы чемпионатын кыттыылааҕынан буолар.
Иван Евсеев Арыылаах нэһилиэгин баһылыгынан хас да болдьоххо талыллан таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Үлэтигэр, спорка элбэх үтүөлэрдээх Иван Евсеев Бүлүү улууһун, Бүлүү куоратын, Арыылаах нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо.
Турнирга Иван Евсеев доҕотторо – спорт бэтэрээннэрэ Саха сиригэр мас тардыһыытын күрэхтэһиилэрин бастакы чемпионнара, призердара кэлэн бочуоттаах ыалдьыт буоллулар, бииргэ күрэхтэспит кэмнэрин ахтан-санаан аастылар, улахан турнирга ыҥырбыттарыгар махтаннылар. Бэтэрээннэр Иван Евсеев күөгэйэр күнүгэр сылдьан бириискэ туруоруллубут убаһаны көтөхпүтүн билигин да сөҕөллөрүн аҕыннылар.
Күрэхтэһиини «тоҥ маһы тоҕута тардыалыыр» Саха сиригэр биллэр-көстөр мадьынылар кэлэн киэргэттилэр. Турнир чемпионун аатын 110 спортсмен былдьаста, кинилэр ортолоругар 9 аан дойду, итини сэргэ, Арассыыйа, Саха сирин чемпионнара, Спартакиада, «Манчаары оонньууларын» кыайыылаахтара, «Дыгын оонньууларын» призердара, Арассыыйа уонна Саха сирин күүстээх спортсменнара бааллар. Күрэхтэһиини Арассыыйа, Саха сирин сүүмэрдэммит хамаандатын тириэньэрдэрэ кэлэн кэтээн көрдүлэр.
— Састаап олус күүстээх, элбэх чемпион кыттар, Иван Евсеев бирииһигэр бастакы күрэхтэһии буолар, инникитин турнир ыытылла туруо диэн эрэнэбит. Тэрээһин олус үчүгэй, судьуйалар бэркэ үлэлээтилэр, бириистэр эмиэ үчүгэйдэр. Иван Евсеев аатын спорт саалаҕа иҥэрбиттэригэр доҕотторо олус үөрдүбүт, кини спорка, мас тардыһыыта сайдарыгар улахан өҥөлөөх. 1992 сыллааха Чурапчыга ыытыллыбыт бастакы чемпионакка ыйааһыныгар 2 буолбута, абсолютнайга бастаабыта, — диэн Арассыыйа хамаандатын кылаабынай тириэньэрэ Николай Константинов санаатын үллэһиннэ.
Икки күн тыҥааһыннаах киирсиилэр түмүктэринэн чемпион үрдүк аатын дьахталларга Татьяна Дьячковская, Валентина Суханова, Жанна Алексеева, Марина Федоренко, Елена Алексеева, Намыына Константинова, 85 кг үөһэ Татьяна Михайлова ыллылар.
Эр дьоннорго Артур Жирков, Ариан Григорьев, Константин Жирков, Семен Ануфриев, Алексей Федоров, Дьулустан Ноговицын, Дмитрий Макеев, Федор Федоров уонна Бүлүүттэн Василий Пестряков бастаатылар.
Бэтэрээннэргэ сытыы киирсиилэргэ Дмитрий Березкин, Анатолий Гладков, Егор Кудрин уонна Андрей Винокуров чемпион үрдүк аатын ыллылар.
Кыайыылаахтарга, призердарга 20, 15, 10 тыһ. солк. суумалаах сертификаттар, сыаналаах бириистэр туттарылыннылар.
Бүлүү мадьыныларыттан 125 кг үөһэ Василий Пестряков турнир чемпионун үрдүк аатын ылла, хампалар уоллаттара: Алексей Николаев 125 кг уонна Арылхан Сергеев 70 кг иккис буоллулар, Бүлүү хамаандатыттан Самир Пышняк 125 кг ыйааһыннаахтарга үһүс үктэлгэ таҕыста.
Куорат дьаһалтатын спорка управлениетын испэсэлииһэ Василий Пестряков күрэхтэһии комментаторынан бэркэ үлэлээбитэ уонна чемпион буолбута эриэккэс түгэҥҥэ киирсиэн сөп.
Кыргыттарга Хампаттан Антонина Евсеева иккис призер, Халбаакыттан төрүттээх Розанна Простакова, Хампаттан Ольга Николаева, Лариса Семенова, Бүлүү куоратыттан Татьяна Петрова үһүс бочуоттаах миэстэлэри ыллылар.
Бэтэрээннэргэ Чинэкэттэн Власий Семенов бэркэ киирсэн иккис миэстэни ылан спорду таптааччылары үөртэ.
Бүлүү Бороҕонун биир ытык ыаллара — Сивцевтэр күндү күтүөттэрэ Таатта мадьыныта, аан дойду чемпиона Константин Жирков кг диэри ыйааһыҥҥа тэҥнээҕин булбата.
Кини турнир абсолютнай чемпионатыгар ыйааһын көтөн 75 киилэҕэ диэри тардыһан барыларын кыайталаан күрэхтэһии муҥутуур кыайыылааҕын аатын ылла уонна Макаровтар, Павловтар дьиэ кэргэннэрэ туруорбут 50 тыһ. солк. суумалаах бириистэринэн наҕараадаланна.
125 киилэҕэ бастаабыт Федор Федоров абсолютнай чемпионакка 75 кг үөһэ ыйааһыҥҥа күрэхтэһии муҥутуур кыайыылааҕын аатын ылла уонна «Булчут» маҕаһыын туруорбут МР-155 саа сертификатын тутан үөрдэ-көттө.
Күрэхтэһиигэ эр дьоҥҥо 65 киилэҕэ диэри саамай элбэх кыттааччы – 12 мадьыны утары көрүстүлэр. Аан дойду чемпионнара күрэхтэһии таһымын үрдэттилэр, ол эрэн, атын мадьынылар кинилэргэ күүстээх утарсыыны оҥордулар. Иван Шологонов ааттаах-суоллаах Валерий Никаноровы иккитэ кыайда, Гаврил Ботуев биллэр мадьыны Анатолий Гладковтан биир маһы ылан соһутта. АГАТУ хамаандатыттан Жанна Алексеева биллэр аан дойдутааҕы кылаастаах маастар Евгения Каленкованы кыайан соһутта. Аан дойду чемпионнара Дьулустаан Ноговицын уонна Афанасий Платонов киирсиилэрэ көрөөччүлэр болҕомтолорун тарта.
Ол эрэн, бастыҥтан бастыҥнар аан дойдуга мээнэҕэ бстаабаттар. Турнирга кыттыбыт 9 аан дойду чемпионнарыттан 7-рэ педьестал үрдүкү үктэлигэр таҕыстылар.
Иван Евсеев бирииһигэр аһаҕас өрөспүүбүлүкэтээҕи турнир кыттааччылара хампалар олус истиҥник көрсүбүттэрин, аһыыр, сынньанар усулуобуйа толору тэрийбиттэрин аҕыннылар. Күрэхтэһии сүрүн тэрийээччитинэн Арыылаах нэһилиэгин дьаһалтата буолла, 110 спортсмены, элбэх бочуоттаах ыалдьыттары көрүстэ, хоннордо, аһатта-сиэттэ, улахан күрэхтэһиини бэрт таһымнаахтык уонна тэрээһиннэхтик тэрийдэ. Нэһилиэк баһылыга Афанасий Тимофеев Иван Евсеев турнирын Саха сиригэр физическэй култуура хамсааһынын 100 сылыгар тэрийбиттэрин, долгутуулаах түгэнинэн Иван Иванович аата спортсаалаҕа иҥэриллибитин, аһаҕас турнирга элбэх спортсмен кэлэн кыттыбытын, Хампаҕа өтөрүнэн буолбатах улахан күрээхтэһии тэриллибитин бэлиэтээтэ.
Күрэхтэһии кыайыылаахтарын чиэстээһииҥҥэ улуус баһылыгын бастакы солбуйааччы Иван Евсеев кытынна, Баппаҕаайы, Халбаакы уонна I Тоҕус нэһилиэктэрин баһылыктара Егор Николаев, Алексей Васильев, Акимар Михайлов бириистэрин туттардылар, күрэхтэһии кыттааччыларыгар үтүө тыллары анаатылар. Дьоро киэһэ Ил Түмэн депутата, оройуоннааҕы киин балыыһа кылаабынай бырааһа Егор Григорьев бирииһэ туттарылынна.Улуустааҕы спорт кэмитиэтин салайан үлэлээбит Гаврил Евсеев күрэхтэһиини дойдутугар – Хампаҕа көмөлөһөн тэрийсэн элбэх махтал тылын истибитин бэлиэтиэххэ сөп.
— Күрэхтэһии таһыма олус үрдүк, тэрээһин үчүгэй, күүстээх маастардар бары кииристилэр, — диэн аан дойду 2 төгүллээх чемпиона, «Дыгын оонньууларын» призера, таас көтөҕүүгэ Саха сиригэр иннин биэрбэтэх, турнир 90 киилэ ыйааһыннаахтарга чемпиона Дьулустаан Ноговицын санаатын билиһиннэрдэ.
— Мин кыһыннары-сайыннары дьарыктанабын, күрэхтэһиигэ эрчиллиим чыпчаалыгар сылдьан кэллим, эрчиллиим кээмэйин сөпкө туппуппар тириэньэрим Егор Кудриҥҥа, истиҥник көрсүбүт хампаларга улахан махталбын тиэрдэбин, — диэн Константин Жирков санаатын эттэ.
— Өрүс төһө да хаайдар, Сунтаартан кэлэн кытынныбыт. Иван Евсеев ытыктанар спортсмен буолар. Саҥаттан саҥа ааттар тахса тураллар, олохтоохторго махтал! – диэн күрэхтэһииттэн муҥутуур кыайыылаах Федор Федоров санаатын этиннэ.
Бүлүүтээҕи авиа-лесоохрана баһаарынай-десантнига Леонид Попов Арассыыйа чемпионаттарыгар тиийэ арбитр быһыытынан үлэлиир судьуйа буолар. Бу турнир туох да мөккүөрэ суох ааспытыгар кини улахан үтүөлээҕин бэлиэтиир тоҕоостоох. Күрэхтэһии кылаабынай судьуйатынан, элбэх өрөспүүбүлүкэтээҕи турнирдарга үлэлээбит баай уопуттаах Вячеслав Иванов буолла.
— Мин ааппынан күрэхтэһии тэрийбиттэригэр улуус, нэһилиэк дьаһалталарыгар, бары күүс-көмө буолбут дьоммор, нэһилиэгим олохтоохторугар, кэлбит кыттааччыларга улахан барҕа махталбын тиэрдэбин, бары үтүөнү баҕарабын, — диэн биллиилээх спортсмен, үтүөлээх тириэньэр Иван Евсеев санаатын этиннэ.
Ити курдук, Хампаҕа мас-рестлиҥҥэ таһымнаах өрөспүүбүлүкэтээҕи турнир бэрт көхтөөхтүк ааста.
Николай Куприянов.