Тыа хаһаайыстыбатын департамена сэтинньи 30 күнүгэр Бүлүү куоратыгар В.И.Каратаев аатынан Олоҥхо дьиэтин иһигэр-таһыгар тэрийбит улуустааҕы «Идэһэ-2024» дьаарбаҥкатыгар дьон-сэргэ олохтоох, иҥэмтэлээх, амтаннаах эти-үүтү, балыгы хото атыыласта.
Дьаарбаҥка үөрүүлээх арыллыытыгар оройуон Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Гаврил Корякин, тыа хаһаайыстыбатын департаменын салайааччы, оройуон Сэбиэтин депутата Павел Иннокентьев, ветеринария управлениетын салайааччы Лидия Иванова, куорат Сэбиэтин депутата Валентин Иванов кытыннылар, тыл эттилэр.
Омос көрүүгэ быйылгы дьаарбаҥкаҕа туох суоҕа баарай? Бөдөҥ соботтон саҕалаан олохтоох мүөккэ тиийэ атыыга тардылынна. Ол эрэн, дьыл тахсар аһынан ынах, убаһа этэ буоллаҕа! Сыныйан көрдөххө, сүрүннээн, убаһа, сылгы этин, собо, сордоҥ, мас көтөрүн атыылааччы элбэх, ынах этэ, арыы кэмчи этэ.
Улуус дьаарбаҥкатыгар Тылгыны нэһилиэгиттэн ураты бары нэһилиэктэр, үксэ кэтэх хаһаайыстыбалар кытыннылар. Бөдөҥ хаһаайыстыбалартан «Сыа Бүлүү», «Мастаах-Агро» астыыр-үөллүүр, «Мастаах», «Бөтүҥ», «Хаҕын» тыа хаһаайыстыбатын кэпэрэтииптэрэ, Дьөккөнтөн Сидор Ионов, Халбаакыттан Гаврил Павлов, Кыадаҥдаттан «Кынат» бааһынай, Тыымпыттан мүөттээх ыҥырыаны тутар хаһаайыстыбалара кытыннылар. Тэрээһиннээх хаһаайыстыбалар дьаарбаҥкаҕа 5,5 мөл. солк. кэриҥэ суумаҕа атыылаатылар. Көмөнөн туһанар атын тэрээһиннээх хаһаайыстыбалар атыылыыр эттэрэ, арыылара суох буолан кыттыбатылар.
Дьөккөнтөн Сидор Ионов хаһаайыстыбата киллэрбит ынаҕын, убаһатын этэ, бэйэ мүөтэ, ис, хаан, олохтоох эттэн оҥоһуллубут кэнсиэрбэтэ атыыга хамаҕатык барда.
Саха сиригэр саамай бөдөҥ соболооҕунан биллэр Үгүлээттэн 4 массыына балык, ол иһигэр, тоҥнуу кыһыллар быйыт, чомугур киирэн атыыланна. II Күүлэттэн 2 массыына эт, балык киирбитин бэлиэтиэххэ сөп.
Быйылгы дьаарбаҥкаҕа атыыга турбут убаһа этэ үксэ ырыган соҕуһун бэлиэтиэххэ сөп. Ити сайын устата халлаантан биир хааппыла ардах түспэккэ кураан сатыылаан кэнчээри быкпатах содула буолар. Дьаарбаҥкаҕа ынах этэ аҕыйаҕа сөхтөрдө. Тыа хаһаайыстыбатын департаменыгар барыта 1 т тахса ынах этэ, 4 т убаһа этэ атыыланна диэн суоттаналлар. «Хаҕын» тыа хаһаайыстыбатын кэпэрэтиибэ дьаарбаҥкаҕа ынах этин, эриллибит эти хойутаан киллэрэн, аҥарын эрэ батарда.
Кэлиҥҥи сылларга дьон сааһыран сүөһүлэрин эһэллэриттэн ынах сүөһү ахсаана аҕыйаан иһэр. Бүгүҥҥү күҥҥэ улууска хотоҥҥо 10200 ынах сүөһү турар диэн ааҕаллар, аҕыйах сыллаахха диэри 12 тыһ. ынах кыстыыра. Кэлиҥҥи үс сылга 3 тыһ. ынах сүөһү аҕыйаабыта быйылгы дьаарбаҥкаҕа билиннэ диэххэ сөп. Идэһэ кэмин кэннэ улууска 9500 ынах сүөһү хаалыа диэн сабаҕаланар. Тыа хаһаайыстыбатын ырытааччылар ыанар ынах төбөтүгэр көрүллэр субсидия төлөөһүнэ олоххо киириэҕиттэн сүөһү ахсаана аҕыйаата, үүтү кэтэх хаһаайыстыбалартан тутуу суоҕуттан арыы кэмчи буолла дииллэр. Хаһаайыстыба көрүҥүттэн тутулуга суох үүтү туттарыыны туруорсаллар.
Сүөһүлэрин эһэр дьон хаһаайыстыбаларга көрүүгэ биэриэхтэрин сөбө буолуо да, уустуктар бааллар. Быйыл Тааһаҕарга Евгений Потапов 50 ынах сүөһү киирэр хотонун үлэҕэ киллэрдэ, кини хотонугар бэйэтин ынахтарын кытта кини усулуобуйатыгар сөбүлэһэр дьон сүөһүтүн туруорар, көрөр. Итинник кэскиллээх хамсааһын тарҕаныан сөбө буолуо да, хайдах эрэ оннуттан кыайан сыҕарыйбат. Дьон сүөһүтүн көрөр хаһаайыстыбаларга чэпчэтии, көмө көрүлүннэҕинэ, бырагыраама оҥоһулуннаҕына туох эрэ тыас тахсыан сөп.
Кэлэр сылга тыа хаһаайыстыбатын салаатын өйөөһүҥҥэ улахан уларыйыылар тахсаары тураллар. Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ биэрэр үбүн ынах төбөтүгэр субсидия быһыытынан туттары эбэтэр үүт туттарыытыгар аныыры улуус бэйэтэ быһаарыахтааҕа эрэли үөскэтэр.
Николай Куприянов.