Кэлиҥҥи сылларга дьиэ кэргэҥҥэ, оҕолорго, элбэх оҕолоохторго, ийэлэргэ көрүллэр араас хайысхалаах көмө көрүҥэ, кээмэйэ элбээтэ, ийэ статуһа үрдээтэ. Федеральнай «Ийэ хапытаала» ханнык түгэннэргэ бэриллэрин, хайдах туһанылларын Арассыыйа Социальнай пуондатын Саха сиринээҕи салаатын Бүлүү улууһунааҕы килийиэнискэй сулууспатын салайааччытын солбуйааччы Сардана Михайлова билиһиннэрэр:
— «Оҕолордоох дьиэ кэргэҥҥэ судаарыстыба эбии көмөтө» диэн 2006 сыллаахха ылыныллыбыт 256 №-дээх федеральнай сокуон 2007 сылтан олоххо киирэн, оҕолордоох дьиэ кэргэннэр ити кэмтэн «Ийэ хапытаалынан» туһанан барбыттара. «Ийэ (дьиэ кэргэн) хапытаала» РФ Социальнай пуондатыттан үбүлэнэр.
Судаарыстыба оҕолордоох дьиэ кэргэҥҥэ оҕо төрүүр уонна оҕону ииттэ ылар түгэннэригэр эбии көмөнү көрөр. Оҕо уонна ийэ булгу РФ гражданнара буолуохтаахтар.
Ханнык түгэннэргэ «Ийэ хапытаала» төлөнөрүй?
— 2007 сыл тохсунньу ый 1 күнүттэн ийэ иккис оҕотун оҕолонноҕуна, иккис оҕону ииттэ ыллаҕына.
— 2007 сыл тохсунньу ый 1 күнүттэн ийэ үһүс, төрдүс оҕотун оҕолонноҕуна, эрдэ «Ийэ хапытаалыгар» сертификата, ол эбэтэр бырааба суох буоллаҕына.
«Ийэ (дьиэ кэргэн) хапытаалын» ханнык хайысхаҕа туһаныахха сөбүй?
— Олорор дьиэни тупсарыыга. Манна саҥа дьиэни туттуу, дьиэ атылаһыыта, олорор дьиэни кэҥэтии киирэллэр.
— Оҕолор үөрэхтэригэр уонна оскуолаҕа киириэн иннинээҕи оҕо уһуйаанын төлөбүрүгэр.
— Инбэлии оҕолор адаптацияларыгар көрүллэр табаары ылыыга.
— 418 №-дээх федеральнай сокуоҥҥа олоҕуран дьиэ кэргэн дохуота кыра буоллаҕына, «Ийэ (дьиэ кэргэн)» хапытаалыттан ыйдааҕы төлөбүрү ылар.
«Ийэ хапытаалыттан» ыйдааҕы төлөбүр:
— 2018 сылтан дьиэ кэргэн дохуота кыра буоллаҕына иккис оҕо төрөөтөҕүнэ уонна үс сааһын туолуор диэри «Ийэ (дьиэ кэргэн) хапытаалыттан» ыйдааҕы төлөбүрү ылыан сөп.
Быйылгы 2023 сылга уларыйыылар киирдилэр. Ол курдук, тохсунньу 1 күнүттэн бастакы оҕо төрөөтөҕүнэ ыйдааҕы төлөбүргэ «Ийэ хапытаалыттан» туһаныыга сайабылыанньа бэриллиэхтээх. Сокуон дьиэ кэргэн дохуота киһи тиийинэн олорор дохуотуттан икки төгүл кэриҥиттэн кыра буоллаҕына төлөбүр ылыллар диэн ирдэбиллээх.
2024 сылтан ыйдааҕы төлөбүргэ киирэр уларыйыылар.
— Оҕо төрөөбүтүн кэннэ 6 ый иһинэн «Ийэ (дьиэ кэргэн) хапытаалыттан» ыйдааҕы төлөбүргэ сайабылыанньа биэрдэхтэринэ, төрөөбүт күнүттэн ааҕыллар.
— Ыйдааҕы төлөбүргэ Госуслуги нөҥүө сайабылыанньа биэрбит буоллахтарына, болдьоҕо бүтэр кэмигэр салгыы ыйдааҕы төлөбүргэ сайабылыанньа биэриигэ санатыы кэлэр.
-Ыйдааҕы төлөбүртэн аккаастаныы сайабылыанньатын Госуслуги нөҥүө бэриллэр буолар.
Арассыыйа Федерациятын Социальнай пуондатын Саха сиринээҕи салаатыгар 2023 сыллааха Ийэ хапытаалын туһаныыга 14363 сайабылыанньа, ол иһигэр, олорор дьиэни тупсарыыга — 6974, ыйдааҕы төлөбүргэ – 6000, оҕо үөрэҕэр туһаныыга — 1389 сайабылыанньа киирдэ.
Николай Куприянов.