Бүлүү аатырбыт хапсаҕайдьыта Николай Николаевы Саха сиригэр билбэт киһи аҕыйах буолуо. Кини төрөөбүт дойдутун – Бүлүүтүн Саха сирин араас түһүлгэлэригэр элбэхтик ааттаппыт биллэр бөҕөһүнэн буолар.
Бүлүү хапсаҕайдьыттарын хамаандата кэлиҥҥи сылларга улахан күрэхтэһиилэргэ бэрт кимиилээхтик тустарыгар хамаанда хапытаанын өҥөтө, кылаата баарын киһи бэлиэтиир, кини эдэр тустууктарга улахан чыпчааллары дабайалларыгар сүбэ-ама буолар, хамаанданы түмэр, кыайыыга кынаттыыр.
Николай Николаев билигин Н.Г.Чернышевскай аатынан Бүлүүтээҕи профессиональнай-педагогическай колледж дириэктэрин спортивнай-маассабай үлэҕэ солбуйааччытынан үлэлиир. Биһиги Николай Николаевы спортивнай олоҕун, ыра санаатын туһунан кэпсэттибит.
—Николай, тустуунан хаһааҥҥыттан дьарыктанаҕын?
— Дьөккөн оскуолатыгар бастакы кылааска үөрэнэсырыттахпына, кэлин оскуола дириэктэрэ, тустууну таптааччы Егор Егорович Петров дьарыктаабыта. Бэйэтин баҕатынан уолаттары дьарыктыыра, өйдөөн тустарга, араас албастарга үөрэтэрэ. Бэйэтэ эмиэ итинник тустара.
Орто кылаастарга араас күрээхтэһиилэргэ кыттарым, өрөспүүбүлүкэҕэ тустарым.
— Хапсаҕайынан хаһааҥҥыттан дьарыктанныҥ?
— 20 сааспыттан дьарыктанан барбытым. 2010 сыллаахха Эдьигээҥҥэ бастакы улахан күрэхтэһиибэр 90 үөһэ киилэҕэ күүспүн холонон көрбүтүм. Роман Дмитриев бирииһигэр хапсаҕайга тэриллибит күрэхтэһиигэ ыйааһыммар уонна абсолютнайга бастаабытым.
Онтон биир сыл ыарытыйан баран, 2012 сылтан улахан күрэхтэһиилэргэ күүскэ кыттан барбытым.
— Мин билэрбинэн, бары улахан турнирдарга ыйааһыҥҥар да, абсолютнайга да чемпион үрдүк аатын ылбытын. «Манчаары оонньуулара» эрэ хааллылар?
— «Манчаары оонньууларыгар» 2013, 2017, 2021 сылларга кыттан үстэ иккис буолбутум. Эһиилги оонньууларга эрэ тустар кыах баар.
— Билигин эрчиллэ сылдьаҕын?
— Бу нэдиэлэҕэ күрэхтэһэ барыахтаахпын.
— «Хаҥалас хапсаҕайыгар» тустууҥ туһунан кэпсиэҥ?
— Хапсаҕайга бастакы бүтүн Арассыыйатааҕы турнир буолла. Бастаатым. Уопсайынан, «Хаҥалас хапсаҕайыгар» үстэ бастаатым, иккитэ иккис, биирдэ үһүс буолбутум.
— Быйыл өссө ханнык турнирдарга кытынныҥ?
— Буучугурас, Выбор Быкалыров турнирдарыгар ыйааһыммар бастаабытым.
— Саамай сөбүлээн туттар албаһыҥ?
— Үксэ атахтааһын
— Уонна көтөҕөн таһаараҕын. Становай тягаҕа төһөнү көтөҕөҕүн?
— Саамай ыарахана 275 киилэни тарда сылдьыбытым, биирдэ олорон туруум 270 кг, сытааран анньыым иккитэ 160 кг. 30 сааспар диэри ыарахан ыйааһыннарынан күүскэ үлэлиир этим.
Билигин кыра ыйааһыннарынан үлэлиибин. Эрчиллэр бырагыраамабын сыл аайы уларытан иһэбин.
— Мас тардыһааччылар курдук ыараханы көтөҕөр эбиккин. Сымса, түргэн буоларга хайдах эрчиллэҕин? Хапсаҕай диэн халбас харата буоллаҕа?
— Атах оонньооччулар бырагыраамаларынан дьарыктанабын. Сүүрэбин, ыстаҥалыыбын, барьердарыыстанабын…
— Научнай төрүккэ олоҕуран эрчиллэр эбиккин. Николай Николаев дойдубут, Бүлүүбүт туһа диэн хапсаҕайдьыттары, хамаанданы түмэрин элбэхтик истибитим.
— Өбүгэлэрбит дойдуларын чиэһин көмүскээбэтэхпитинэ ким көмүскүөй? Аҕам иитиитэ оннук. Биирдэ аҕабар атын улуустар ыҥыраллар диэн быктарбыппар, кырдьаҕас «өбүгэлэр аата өбүгэлэр, төрүттэр аата төрүттэр, кинилэри түһэн биэриэ суохтааххын» диэн бата саҥарбыта. Ол өйбөр үчүгэйдик хатана сылдьар.
— «Бэрэсидьиэни кытта бииргэ» диэн баннерга тахсыбыккын? Сахаҕа биллэр-көстөр, элбэҕи оҥорбут, дьон ытыктыыр үтүөлээх дьонноро тахсаллар.
— Арассыыйа Бэрэсидьиэнэ сөптөөх бэлиитикэни ыытар дии саныыбын. Дьон барытын бэйэтэ көрө-билэ сылдьар. Эдэр, элбэх оҕолоох ыалларга баһаам көмө көрүллэр буолла.
Бэйэтэ спортсмен буолан спорду улаханнык өйүүр. Дойдуга маассабай спорду далааһыннаахтык сайыннарарга дьулуһар. Кэлиҥҥи сылларга Саха сиригэр тыанан-үөһүнэн элбэх спорт эбийиэктэрэ тутуллар буоллулар, спордунан дьарыктанарга усулуобуйа тэриллэ сатыыр.
Николай Куприянов.