Сэтинньи 15 күнүгэр Тааһаҕарга тыа хаһаайыстыбатын урбаанньыта Евгений Потапов 50 ынах сүөһү кыстыыр хотонун үөрүүлээх арыйыы тэрилиннэ.
Тааһаҕар таһынан ааһан истэххэ, урукку сапараапка кэннинээҕи кэҥэс сиргэ быйыл саҥа хотон дьэндэйбитэ харахха быраҕыллар. Ити эдэр урбаанньыт Евгений Потапов улуус көмөтүнэн туттубут хотоно буолар.
Быйыл улууска элбэх сүөһү киирэрэ хотонун бастакы арыйыы сиэрэ-туома нэһилиэк ытык кырдьаҕаһа Маргарита Григорьева алгыһыттан саҕаланна. Улуус дьаһалтатын баһылыгын бастакы солбуйааччы Иван Евсеев эҕэрдэ тылыгар хотон тутулларыгар улуус бүддьүөтүттэн үп көрүллүбүтүн, оройуон Сэбиэтэ өйөөбүтүн, олохтоох дьаһалта, дьон-сэргэ көмөлөрүн бэлиэтээтэ, нэһилиэк баһылыга Семен Каратаев эдэр дьону ынах сүөһү, сылгы иитиитигэр сыһыарарга улахан сорук турарын эттилэр. Саҥа хотону туттан үлэҕэ киллэрбит Евгений Потапов сүөһүтүн ахсаанын өссө элбэтэр санаалааҕын эттэ, махталын биллэрдэ.
Саҥа хотон арыллыытын бэлиэтин – кыһыл лиэнтэни Иван Евсеев, Семен Каратаев, Евгений Потапов, тыа хаһаайыстыбатын департаменын салайааччытын солбуйааччы Варвара Гаврильева үөрүүлээх быһыыга-майгыга быстылар.
Үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ улуус баһылыгын социальнай эйгэҕэ солбуйааччы Александр Прокопьев, үп-экономика управлениетын салайааччы Анисим Алексеев, оройуон Сэбиэтин депутата, Бүлүүтээҕи РЭС салайааччыта Егор Константинов, социальнай көмүскэл управлениетын салайааччы Алина Каратаева, «Сыа Бүлүү» астыыр-үөллүүр кэпэрэтиип дириэктэрэ Алексей Кондратьев уо.д.а., олохтоохтор кытыннылар.
Эдэр, эрчимнээх, туруоруммут соругун ситиһэр Евгений Потаповы билиһиннэрдэххэ, кини урут нэһилиэккэ тыа хаһаайыстыбатын испэсэлииһинэн табыллан үлэлээбитэ, онтон ынах сүөһү ииттэргэ туруммута. Социальнай хантыраак көмөтүнэн Ньурбаттан биир оҕуһу, икки ынаҕы атыыласпыта уонна үлэлээн-хамсаан бүгүҥҥү күҥҥэ 40-тан тахса сүөһүлэннэ, быйыл элбэх үүтү туттарда.
Кини икки төгүл Дьокуускайга «Агростартапка» кыттыбыта да, куонкурсу кыайан ааспатаҕа. Нэһилиэк салалтата үлэлиэн-хамсыан баҕалаах эдэр киһиэхэ көмөнү оҥоруохха диэн туруорсуутун улуус дьаһалтата, тыа хаһаайыстыбатын департамена өйөөбүттэрэ. Бэйэтин туһугар улуустааҕы «Агростартап» курдук бырагыраама оҥоһуллан, икки сыл устата 4 мөл. солк. үбүлээбиттэрэ.
— 2023 сыллаахха хотону тутуу бастакы үбүлээһинигэр сирин, фундаменын, каркаһын, муостатын бэдэрээччиккэ оҥотторбутум, быйыл иккис түһүмэҕэр истиэнэлэрин, үрдүн сэндвич панелларынан таҥмыппыт. Хотон 10 м кэтиттээх, 30 м усталаах, 50 тахса ынах сүөһү турар, 20 ынах төрүөхтээх.
Бүгүҥҥү күҥҥэ дьон 9 сүөһүтэ турар, уоннааҕыта бэйэм киэнэ. Кырдьаҕастар сааһыран сүөһүлэрин аччаталлар, мин этэр усулуобуйабар сөпсөһөр буоллахтарына, ынахтарын көрөбүн, — диир Евгений Потапов.
Сүөһүлэрин көрдөрөр дьон ыанар ынах төбөтүгэр көрүллэр харчыны бэйэлэрэ ылаллар, от биэрэллэр эбит, Евгений Потапов сүөһүлэрин кыра харчыга көрөр. Итинник дьаһаныыны олоххо киирбит, үлэлиир холобур быһыытынан ахтыахха сөп.
Улуус салалтата бу күн Тааһаҕарга эдэр дьон сүөһү иитиитигэр ылсан эрэллэрин көрдө, билистэ, итэҕэйдэ. Ол курдук, Антонина Иванова аҕата сааһыран сүөһүтүн эһэрин туһунан эппитигэр, бэйэтэ ылсан, эмиэ быйыл социальнай хантыраак көмөтүнэн туттубут 16 сүөһү киирэр хотонугар, бэйэтин үбүнэн 19 ынах сүөһү турар хотонун туттубут Станислав Семеновка сырыттылар, кэпсэттилэр. Ол эбэтэр, бу күн Тааһаҕарга 3 хотон арылынна да диэххэ сөп курдук буолла.
Киэһэ тупсаҕай, саҥа «Эйгэ» култуура киинигэр тыа хаһаайыстыбатын бэтэрээннэрин, билигин эти-үүтү дэлэтээччилэри чиэстээтилэр, айхаллаатылар, улуус салалтата Тааһаҕарга эдэр дьон сүөһү ииттэн эрэллэрин, үчүгэй саҕалааһын тахсан эрэрин, сүөһүлэрин элбэтэр санаалаахтарын бэлиэтээтилэр.
Улуус баһылыгын бастакы солбуйааччы Иван Евсеев тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин Махтал суруктарын Дмитрий Григорьевка, Анатолий Ивановка, Лидия Кондаковаҕа, Владимир Николаевка, Лилия Дмитриеваҕа, «Бүлүү улууһун тыатын хаһаайыстыбата сайдарыгар үтүөлэрин иһин» улуус бэлиэлэрин Николай Николаевка, Виталий Андреевка, элбэх киһиэхэ улуус баһылыгын Бочуоттаах кырааматалырын, Махтал суруктарын туттарда.
5 нэһилиэктэн оройуон Сэбиэтин депутата, сайылыкка, саҥа хотоҥҥо уот ситимэ киирэригэр үтүөлээх РЭС салайааччыта Егор Константинов Ил Түмэн Бочуоттаах кырааматаларын Пелагея Поскачинаҕа, Татьяна Капитоноваҕа, Махтал суруктарын Дмитрий Поскачиҥҥа, Герасим Потаповка, Гаврил Петровка туттарда.
Тыа хаһаайыстыбатын департаменын салайааччытын солбуйааччы Варвара Гаврильева департамент Бочуоттаах кырааматаларын Мария Поскачинаҕа, Елена Баишеваҕа, Евгений Потаповка, социальнай көмүскэл управлениетын салайааччы Алина Каратаева, «Сыа Бүлүү» кэпэрэтиип дириэктэрэ Алексей Кондратьев саҥа хотон туттубут Евгений Потаповка сэмэй бэлэхтэри туттардылар.
Нэһилиэк баһылыга Семен Каратаев бу дьоро киэһэ тыа хаһаайыстыбатын салаатын үлэтигэр кылааттарын киллэрбит, элбэх сыл эҥкилэ суох үлэлээбит бэтэрээннэргэ нэһилиэк наҕараадаларын туттарда.
Кэлиҥҥи сылларга Тааһаҕарга саҥа социальнай эбийиэктэр: таас оскуола, тупсаҕай култуура киинэ, ФАП тутулланнар, Кыайыы болуоссата тупсарыллан, оҕо уһуйаана, спорт саалата үлэлээннэр дьон сүргэтэ көтөҕүллэ сылдьар. Билигин улууска бастыҥ үлэлээх баһылык Семен Каратаев тыа хаһаайыстыбатын салаатын сайыннарыыга, эти-үүтү дэлэтиигэ, сүөһү ахсаанын элбэтэргэ эдэр дьону түмэн үлэлээн эрэрэ көстөр.
— Урут социальнай өттүнэн күүскэ сыал-сорук туруоран үлэлээбит буоллахпытына, быйылгы 2024 сылы нэһилиэкпитигэр Тыа хаһаайыстыбатын сылынан биллэрбиппит. Саҥа хотоннору, сайылыкпытыгар саҥа дьиэлэри туттубут, быйыл элбэх үүтү туттардыбыт. Аҕам саастаах дьоннорбут сааһыраннар, сүөһү иитиитинэн дьарыктаныан баҕалаах эдэр дьону сыһыара сатыыбыт. Улахан хаһаайыстыба тэрийэргэ сыал-сорук туруорунабыт, — диир Семен Каратаев.
Баһылык Семен Каратаев улахан хаһаайыстыба тэрийэргэ этиитэ оруннаах. Тыһыынча гектар оттонор ходуһаны нэһилиэк дьаһалтатын бас билиитигэр Росреестр нөҥүө ылбыттар. Ити ходуһаттан 1,5 тыһ. т от кэлэр кыахтаах.
Билигин 500 тахса нэһилиэнньэлээх Тааһаҕарга 600-кэ ынах сүөһүнү, 400 тахса сылгыны туталлар. Быйыл үүттэрин былаанын лаппа куоһардылар – 38,5 т былааннаахтарын оннугар 50 т үүтү туттардылар. Евгений Потапов 13 т былааннааҕын 30,5 т толордо.
1986 сыллаахха «Орто Бүлүү» сопхуос Тааһаҕардааҕы отделениета 1051, кэтэхтэр – 436 ынах сүөһүнү ииппиттэрин, 521 т үүт, 157 т эт туттарбыттарын туһунан мунньахха этилиннэ. Онон, элбэх сүөһүнү Тааһаҕарга тутар, көрөр кыах баар диэххэ сөп.
Уонтан тахса сыллааҕыта тааһаҕардар субуотунньуктарынан, дьаһалта араас тэрил атыылаһан «Боһоҥдо» сайылыгын чөлүгэр түһэрбиттэрэ, кэтэх дьон сүөһүтүн таһаарбыттара, арыы сыаҕын саҥардыбыттара. «Боһоҥдо» сайылыга улууска дьон кэтэх сүөһүтүн көрөр соҕотох сайылык буолар. Быйыл сайылыкка 64 ынаҕы тутаннар 20 т үүтү ыабыттара арыы сыаҕар астанан нэһилиэнньэҕэ тиэрдилиннэ.
Баһылык Семен Каратаев тыа хаһаайыстыбатын салаата сайдарыгар, оҥорон таһаарыы кээмэйэ улаатарыгар эдэр дьону сыһыарарга сөптөөх хайысханы тутуһан үлэлиирин мунньахха, кэпсэтиигэ элбэх дьон бэлиэтээтэ.
Николай Куприянов.