Оҕо дьоҕурун бары өттүнэн сайыннарыыны хааччыйар кыаҕы тэрийэр «Үөрэхтээһин» национальнай бырайыагы олоххо киллэриини РФ Президенэ Владимир Путин национальнай сыал сүрүн соругун быһыытынан туруорбута.
«Үөрэхтээһин» национальнай бырайыакка «Аныгы оскуола», «Хас биирдии оҕо ситиһиитэ», «Цифровой үөрэтэр эйгэ», «Эдэр профессионаллар», «РФ гражданнарын патриотическай иитии» уо.д.а. федеральнай бырайыактар киирсэллэр. РФ хас биирдии эрэгийиэнигэр үөрэхтээһин ситимин сайыннарыы сүрүн туһаайыыларынан үөрэх инфраструктуратын сайыннарыы, педагогтары профессиональнай таһымнарын үрдэтии, оҕолору үөрэтии уонна иитии ньымаларын чочуйуу, аныгы үөрэх бырагыраамаларын киллэрии буолаллар.
Үөрэх инфраструктуратын сайыннарыы курдук туһаайыыны ыллахха, саҥа оскуолалары тутуу, үөрэх тэрилтэлэрин материальнай-тиэхиньиичэскэй базаларын сайыннарыы уонна саҥа оборудованиенан хааччыйыы киирэллэр.
Бүлүү улууһугар «Үөрэхтээһин» национальнай бырайыагы олоххо киллэриинэн сибээстээн кэлиҥҥи 5 сылга туох уларыйыы тахсыбытын улуустааҕы үөрэх управлениетын салайааччыта Наталья Семенова билиһиннэрэр:
Национальнай бырайыагынан элбэх үлэ ыытыллар
— Кэлиҥҥи 5 сылга үөрэх управлениета федеральнай, өрөспүүбүлүкэ, муниципальнай бырагыраамаларга кыттыһан үлэлээбитин түмүгэр оскуолалары, оҕо уһуйааннарын тутууга, саҥардыыга, үөрэх эбийиэктэрин «сыыппараҕа» киэҥник киллэриигэ, педагогтар таһымнарын үрдэтиигэ улахан хамсааһын таҕыста.
Бүлүү улууһугар оскуолалары, оҕо уһуйааннарын тутуу өрөспүүбүлүкэ, улуус бүддьүөттэрин суотугар ыытылларын бэлиэтиэххэ сөп.
«Тыа сирин кэлимник сайыннарыы» федеральнай бырагырааманан өрүс уҥуор ыраах сытар нэһилиэктэргэ үөрэх тэрилтэлэрин саҥа таас дьиэлэрин тутуу ыытылынна. Үгүлээккэ 50 миэстэлээх оҕо уһуйаана уонна I Күүлэккэ 150 миэстэлээх оскуола таас дьиэлэрэ тутулуннулар. Үгүлээккэ оҕо уһуйаана үлэҕэ киирбит буоллаҕына, I Күүлэт оскуолата 2023 сыл ахсынньы ый 8-9 күннэригэр үөрүүлээх арыллыытын тэрийии былааҥҥа киирдэ. Бу бөһүөлэктэргэ үөрэх тэрилтэлэрин дьиэлэрэ бастакы таас тутуулар буолалларын бэлиэтиэххэ сөп.
«Хас биирдии оҕо ситиһиитэ» бырагыраама үтүө түмүктэрэ
«Хас биирдии оҕо ситиһиитэ» өрөспүүбүлүкэттэҕи бырагырааманан биһиэхэ оскуолалар спортивнай саалаларын өрөмүөннэрэ ыытылынна. Саамай улахан өрөмүөннэммит эбийиэктэрбитинэн II Күүлэт уонна Халбаакы оскуолаларын спортивнай саалалара буоллулар. Бу оскуолалар саалалара урукку өттүгэр тымныы буоллахтарына, билигин оҕолор физическэй култууранан уонна спордунан дьарыктаналларыгар сөптөөх усулуобуйа баар буолла диэххэ сөп.
Саха сиригэр бастакынан Сэбиэскэй Сойуус Геройа Н.С.Степанов аатынан 3 №-дээх оскуола таһыгар аһаҕас халлаан анныгар хоккей оонньуур корт аһылынна. Оҕолор билигин хоккейынан үөрэ-көтө дьарыктаналлар, кэлэр өттүгэр күрэхтэһиилэр тэриллиэхтэрэ. Улуус дьаһалтата хоккей таҥаһын атыылаһыыга үбүнэн көмөлөспүтүн бэлиэтиир тоҕоостоох.
«Хас биирдии оҕо ситиһиитэ» өрөспүүбүлүкэттэҕи бырагырааманан Н.И.Протопопова аатынан «Кэскил» оҕо интеллектуальнай-айар киинигэр тиэхиньиичэскэй туһаайыыга эбии 15 миэстэ арылынна. Билигин 60 оҕо компьютер программаларын суруйууга, 3D моделированиеҕа үөрэнэллэр.
Г.И.Чиряев аатынан 1 №-дээх оскуолаҕа спортивнай тутуу үлэҕэ киирдэ, Хаҕын, Бороҕон, Бүлүү куорат 1 уонна 2 №-дээх , Кыргыдай, Мастаах оскуолалара спортивнай тэриллэринэн, инвентарынан хааччылыннылар.
Үөрэҕирии ситимин оскуолаларын саҥардыы
Ааспыт сылларга элбэх суумалаах өрөмүөн үлэтэ ыытыллан, үөрэх тэрилтэлэрин дьиэлэрэ саҥардыллыбыттарын, көстүүлэрэ тупсубутун, ичигэс буолбуттарын бэлиэтиэххэ сөп.
Федеральнай бырагыраама үбүнэн Бүлүү улууһугар 4 оскуола дьиэтин хапыыталынай өрөмүөннэрэ ыытылынна. Г.И.Чиряев аатынан 1 №-дээх оскуола, Тыымпы, Дьөккөн уонна Баппааҕаайы оскуолалара бу бырагыраамаҕа хабыллан саҥардылыннылар.
«Точка Роста» 17, «Сыыппара үөрэтэр эйгэтэ» 16 кииннэрэ арылынна
«Аныгы оскуола» бырайыагынан улуус оскуолаларыгар «Точка Роста» 17, «Сыыппара үөрэтэр эйгэтэ» 16 кииннэрэ арылыннылар. «Точка Роста» кииннэригэр аныгы оборудованиенан хааччыллыбыт химия, физика, биология лабораториялара үлэлииллэр, «Сыыппара үөрэтэр эйгэ» кииннэрэ эмиэ араас цифровой оборудованиенан, ол иһигэр, аныгы ноутбуктарынан хааччыллаллар. Бастакы арыллыбыт кииннэргэ улахан панеллар кытары кэлбиттэрэ.
2019 сыллаахха бастакы «Точки Роста» кииннэрэ Мастаах уонна Хампа оскуолаларыгар арыллыбыттара, кэлиҥҥи сылларга Бүлүү куоратын Герой Н.С.Степанов аатынан 3 №-дээх, Лөкөчөөн, Бороҕон, Бөкчөҥөө, Үгүлээт, Бүлүү куоратын Г.И.Чиряев аатынан 1 №-дээх, Тылгыны, II Күүлэт, Тоҕус, Өкүндү, Дьөккөн, Халбаакы оскуолаларыгар үлэлээбиттэрэ. Быйылгы 2023 сылга «Точки Роста» кииннэрэ Бүлүү гимназиятыгар, Чочу уонна Хаҕын оскуолаларыгар арылыннылар.
«Цифровой үөрэтэр эйгэ» кииннэрэ 2020 сыллаахха бастакынан Кыһыл Сыыр, Бүлүү куоратын Г.И.Чиряев аатынан 1 №-дээх оскуолаларыгар арыллыбыттара. Онтон кэлэр сылларга Г.С.Донской аатынан куорат 2 №-дээх, 1 №-дээх начаалынай, Тааһаҕар, Чернышевскай, I Күүлэт, Бороҕон, Тылгыны, быйыл Баппаҕаайы уонна Кыргыдай оскуолаларыгар үлэлээтилэр.
33 үөрэх тэрилтэлэригэр консультациялыыр-методическай киинэр тэрилиннилэр
Бүлүү улууһугар оскуола иннинэ састаах оҕолордоох, оскуолаҕа үөрэнэр төрөппүттэргэ көмөҕө диэн 33 үөрэх тэрилтэлэригэр консультациялыыр-методическай кииннэр тэриллэн үлэлииллэр. Кинилэр өҥөлөрүнэн элбэх төрөппүт туһаммытын бэлиэтиэм этэ.
Улуус төрөппүттэрэ оҕолору иитиигэ сөптөөх психологическай, педагогическай, методическай көмөнү ылаллар. Оскуолаларга үөрэнээччилэр аныгы үөрэх бырагыраамаларынан үөрэнэллэр.
Педагогтар таһымнарын үрдэтии, куонкурустарга кыттыы
2019 сыллаахха Бүлүү куоратын Г.И.Чиряев аатынан 1 №-дээх оскуолатыгар Роскосмоһы кытта бииргэ аэрокосмическай кылаас арыллыбыта. Эмиэ ити сыл Хампа оскуолатыгар математика киинэ үлэтин саҕалаабыта. Н.И.Протопопова аатынан «Кэскил» оҕо интеллектуальнай-айар киинигэр оҕо технопаарката арыллыбыта. Киин «Сыыппара экономикатын хаадырдара» федеральнай бырайыагынан 3 мөл. солк. граны ылары ситиспитэ.
2020 сыллаахха Сыдыбылтан «Күнчээнэ» оҕо уһуйаана Бүтүн Арассыйатааҕы куонкуруска кыайыылаах тахсыбыта. Арассыыйа иитээччилэрин куонкурсугар «Сардаана» оҕо уһуйаанын инструктора Александра Гоголева кыайыылаах аатын ылбыта. «Саха сирин бастыҥ детсада» куонкуруска Илбэҥэттэн «Мичээр» оҕо уһуйаана кыайбыта.
2021 сыллааххха улуус, үөрэх министиэристибэтин уонна ЯТЭК хампаанньа түһэрсибит сөбүлэһиилэринэн Кыһыл Сыыр оскуолатын төрдүттэн саҥардыы ыытыллыбыта. Н.И.Протопопова аатынан «Кэскил» интеллектуальнай-айар киинигэр Бырайыактыыр киин арыллыбыта.
2022 сылллаахха Бүлүүтээҕи үөрэх управлениета федеральнай бэрэбиэркэ түмүгүнэн бэйэни салайыныы уорганнара үөрэх хаачыстыбатыгар сабыдыалларыгар 100 % үчүгэй көрдөрүүнү ситиспитэ.
2023 сылга Н.И.Протопопова аатынан «Кэскил» оҕо интеллектуальнай-айар киинэ «Инносфера 2023» оҕо кииннэрин өйүүр бырагыраамаҕҕа кыттан, 1 мөл. солк. суумалаах грант ылбыта.
Герой Н.С.Степанов аатынан 3 №-дээх оскуола начаалынай кылаастарын учуутала Екатерина Комарова «Арассыыйа бастыҥ учуутала» бириэмийэни ылбыта, Саха сирин 12 бастыҥ учууталларын кэккэтигэр киирбитэ.
Национальнай бырайыак бары бырагыраамаларыгар кыттабыт
Эбии үөрэхтээһини тэрийиигэ улахан болҕомто ууруллар. Эбии үөрэхтээһиҥҥэ оҕолор кыахтара арыллар, кинилэр араас чинчийиинэн, бырайыактарынан дьарыктаналлар, үлэҕэ кытталлар, билиилэрин-көрүүлэрин хаҥаталларыгар усулуобуйа тэриллэр.
Национальнай бырайыактарга барыларыгар кыттабыт. «Земскай учуутал» бырагырааманан Мастаах оскуолатыгар математика учуутала, Тылгыны оскуолатыгар нуучча тылын учуутала үлэлии кэлбиттэрэ.
Сыллата оскуолалары автобустарынан хааччыйыы ыытыллар. Быйыл Баппаҕаайы, Өкүндү, II Күүлэт оскуолалара «Газель» автобустары ылллылар.
Түмүктээн эттэхпинэ, оскуолалар, оҕо уһуйааннарын дьиэлэрин саҥардыыга, материальнай-тиэхиньиичэскэй базаларын хаҥаатыыга, аныгы компьютердарынан, араас цифровой тэриллэринэн хааччыйыыга, педагогтар таһымнарын үрдэтиигэ, оҕолору үөрэтиигэ кэлиҥҥи 5 сылга биллэр-көстөр хамсааһын таҕыста.
Николай Куприянов.