Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка үгүлээттэр киэн туттар ытыктыыр киһибит, биллиилээх фольклорист-этнограф Прокопий Елисеевич Ефремов төрөөбүтэ 90 сылын бэлиэтиир тэрээһин буолан ааста.
Бу тэрээһини Үгүлээт олохтоох дьаһалтата аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттар кыһалҕаларын үөрэтэр Гуманитарнай чинчийэр институт салалтатын кытта сүбэлэһэн ыыттылар. Бу күн сарсыарда өттүгэр Гуманитарнай чинчийэр институт актовай саалатыгар Үгүлээттэн тиийбит делегация, биллиилээх наука дуоктардара, учуонайдар, Дьокуускай куоракка олорор биир дойдулаахтарбыт, П.Е.Ефремов аймахтара, барыта 40-тан тахса киһи мустан “төгүрүк остуол” тэрийэн элбэх кэпсэтии ыытылынна, докладтары иһиттилэр.
“Төгүрүк остуол” саҕаланыытыгар Институт дириэктэрэ Сардана Ильинична Боякова тыл этэригэр П.Е.Ефремов оҥорбут, ыыппыт үлэтэ өрөспүүбүлүкэҕэ улахан суолталааҕын, билигин даҕаны туһанылла сылдьарын бэлиэтээтэ. Үгүлээт нэһилиэгин баһылыга Октябрь Лукин П.Е.Ефремов төрөөбүтэ 90 сылын бэлиэтиир тэрээһиҥҥэ кэлбит дьону эҕэрдэлээн тыл эттэ, кини үтүө аатын үйэтэтиигэ туох үлэ ыытылларын уонна салгыы туох үлэ былааннанарын кэпсээтэ, ону таһынан Гуманитарнай чинчийэр институт дириэктэригэр П.Е.Ефремов мэтириэтэ ойуулаах анал бэлиэни, “Үгүлээттэр” диэн кинигэни, Махтал суругу туттарда.
Салгыы филология наукатын дуоктара, фольклор уонна литература салаатын үөрэтэр отдел салайааччыта Покатилова Надежда Володаровна П.Е.Ефремов научнай үлэлэрэ өссө да кинигэ буолан бэчээттэнэн тахсарыгар үп-харчы көрүллүөн наадатын эттэ, П.Е.Ефремов бииргэ үлэлээбит доҕоро Василий Васильевич Илларионов кини туһунан уһун ахтыыны оҥордо, историческай наука дуоктара, профессор Бравина Розалия Иннокентьевна Үгүлээппит биир бөдөҥ, Аан дойдуга биллибит этнограф-учуонайбыт Попов Андрей Александрович туһунан кэпсээбитин “Төгүрүк остуол” кыттыылаахтара сөҕө иһиттибит. Биһиги нэһилиэктэн И.В.Яковлев аатынан оскуола научнай үлэҕэ завуһа Т.Н. Алексеева доклад оҥорон, Л.Н.Кузнецова салайааччылаах «Дьүрүскэн» оҕолор фольклорга ансаамбыллара хомуска оонньоон, бу тэрээһиҥҥэ кытыннылар, “Күбэйэ” эбээлэр түмсүүлэрин ырыаҕа ансаамбыла П.Е.Ефремов хомуурунньугуттан ырыаны толорон сүргэбитин көтөхтүлэр.
Салгыы биир соһуччу сонуну историческай наука дуоктара Екатерина Назаровна Романова бэйэтин докладыгар оҥорбутун иһиттибит. Ол курдук А.А. Попов үлэлээбит Санкт Петербург к. Кунсткамера үлэһиттэрэ биһиги, үгүлээттэр, көрдөһүүбүтүн толороннор, Андрей Александрович көмүс уҥуоҕа көмүллэ сытар сирин буланнар, дойдутун буорун уурбуттарын уонна уҥуоҕун штакетнигын кырааскалаан, сөргүтэн биэрбиттэрин кэпсээтэ. Онон биир дойдулаахпыт бөдөҥ этнограф-учуонай А.А. Попов көмүс уҥуоҕа Богословскай кладбищеҕа кистэммитэ билиннэ.
“Төгүрүк остуолга” биһиги биир эрэнэр эдэр учуонайбыт А.А. Попов, П.Е. Ефремов үлэлэрин утумнааччы, оҕо эрдэҕиттэн фольклору үөрэппит филологическай наука кандидата, бэйэбит кыыспыт Ангелина Афанасьевна Кузьмина олус интэриэһинэй доклады оҥордо.
“Төгүрүк остуолбут” түмүгэр филологическай наука дуоктара, Саха сирин бочуоттаах олохтооҕо, суруйааччы Гавриил Николаевич Курилов видео-сибээһинэн тахсан үгүлээттэри эҕэрдэлээтэ, чугас доҕорун П.Е.Ефремовы үтүө тылынан аҕынна.
Түмүккэ А.А. Попов 2027 сылга төрөөбүтэ 125 сылын туолар үбүлүөйүгэр бэлэмнэнэн, П.Е. Ефремов уонна А.А. Попов бэчээккэ тахсыбакка хаалбыт үлэлэрин кинигэ гынан таһаарарга Гуманитарнай чинчийэр институт, Үгүлээт олохтоох дьаһалтата бииргэ үлэлииргэ бэлэмнэрин иһитиннэрдилэр, ону таһынан Бүлүү улууһун дьаһалтатын кытта Сөбүлэһии түһэрсэн үлэлиэххэ наада диэн быһаарыы ылынныбыт.
Киэһэ өттүгэр Эстрада театрын киэҥ саалатыгар П.Е.Ефремов аймахтарын, бииргэ үлэлээбит дьонун, Үгүлээттэн төрүттээх кырдьаҕастарбытын кытта көрсүһүү оҥорон элбэх музыкальнай эҕэрдэлэри, үтүө тыллары иһиттибит. Эстрада театрын уус-уран салайааччыта, бэйэбит кыыспыт Мария Николаевна Герасимова бэйэтинэн бу дьоро киэһэни иилээн-саҕалаан ыыппытыгар, бэйэтэ кэпсэтэн бу киэһэ бииртэн биир эстрада сулустара, ол иһигэр биир дойдулаахтарбыт Клавдия, Герман Хатылаевтар, Эрчим тахсан ыллаабыттарыгар биһиги барҕа махталбытын тиэрдэбит.
Саргылаана Яковлева,
“Сайдам” КСК дириэктэрэ.